Grenzen overschrijden in het onderwijs

Duurzame ontwikkeling van een academische opleidingsschool als ‘professional development school’ netwerk.
Uitnodiging Masterclass woensdag 2 november 2011.

Als we het onderwijs beter willen maken, dan zullen we over onze muren heen moeten kijken. Dan zullen we het lef moeten tonen om samen met belanghebbenden en kennispartners nieuwe werkwijzen te ontwikkelen en deze ook steeds op impact en houdbaarheid moeten toetsen.

In de ontwikkeling van de academische opleidingsschool spelen zogeheten grensoverschrijders een belangrijke rol.
Het zijn ontwikkelingsgerichte onderwijsprofessionals uit het werkveld, die hun ambities delen met de lerarenopleiding, met de hogeschooldocenten die nauw met scholen in het veld samenwerken, en met studenten die graag bereid zijn om een extra investering in hun professionele ontwikkeling te doen.

In de Masterclass worden opbrengsten van het in juli 2011 afgeronde Lectoraat academische basisschool in beeld gebracht en worden de plannen uiteengezet voor een vervolg van de Academische Opleidingsschool, samen met het Kenniscentrum Educatie van de Faculteit Educatie van Hogeschool Utrecht.

In de Masterclass staat het thema: verduurzaming van een netwerk Academische opleidingsschool centraal.
We gaan in op de rol die de ‘grensoverschrijders’ spelen in de ontwikkeling van nieuwe vormen van samenwerken in het onderwijsveld. We besteden aandacht aan de sturingsperikelen daarbij, aan het ontstaan van nieuwe professionele rollen en schoolontwikkeling.

De Masterclass wordt gehouden onder auspiciën van de Opleidingsraad, waarin 17 schoolbesturen en Instituut Theo Thijssen samenwerken.
De Masterclass wordt verzorgd door scheidend lector dr. Ton Bruining en drs. Marja van den Eijnden in samenwerking met
de academische opleidingsschool DOK12 (KPOA), enkele schoolleiders, dr. Sanne Akkerman, universitair hoofddocent aan de Universiteit Utrecht,
mw. Willy van Dijk, coördinator van de academische opleidingsschool en de directie van het instituut Theo Thijssen.

De Masterclass vindt plaats op woensdag 2 november, start om 15.00 uur.
Na 17.00 uur is er volop gelegenheid om te netwerken met participanten in het project academische opleidingsschool en met experts en onderzoekers van het Instituut Theo Thijssen, onder het genot van een hapje en een drankje en, voor de liefhebbers, een broodje.

Locatie: Cursus- en vergadercentrum Domstad
Koningsbergerstraat 9
3531 AJ UTRECHT
Tel; 030-2927777
www.accommodatiedomstad.nl

Aanmelden kunt u via agnes.berns@hu.nl

Deelnemers aan deze Masterclass ontvangen een exemplaar van de slotpublicatie van het lectoraat Academische Basisschool.
Voor informatie over het over de Academische Opleidingsschool zie ook de website www.academischebasisschool.nl

Goed in gesprek

Klik hier om onze impressie te lezen van gesprekken die Leo van den Brom en ik hadden met Harry Kunneman (UvH) en Edgar Karssing (Nyenrode.

Volg onze reeks over Normatieve professionalisering in het HRD tijdschrift Opleiding & Ontwikkeling.

‘P&O’er moet meer weten over hoe mensen leren. Ton Bruining over leren op het werk in P&O actueel

Vlak voor de mei vakantie stond ik P&O actueel te woord. In juni 2011 hebben ze een special over Human Resources Development en leren op de werkplek. Het gesprek dat ik met Basti Baroncini had, staat er in. P&Oer moet meer weten over hoe mensen leren. P&O actueel (9)6 pp. 20-21

Klik hier voor het artikel.

Klik hier om naar de website van P&O actueel te gaan.

Klik hier om naar mijn pagina op de website van kpcgroep te gaan.

Hoezo focus op vakmanschap?

Actieplan Focus op vakmanschap gaat helemaal niet over vakmanschap

Eigentijdse werkplekken

Er wordt veel geschreven over leren op de werkplek, maar de fysieke aspecten van de werkplek blijven onderbelicht. Daarom ging ik op verkenning en sprak over de inrichting van werkplekken met Imke Rasmussen van Tinker, Ronald van den Hoff van Seats2meet en Franka Galdon van Berenschot en maakte een artikel voor Opleiding & Ontwikkeling. Klik hier

Leergemeenschappen

Haal hier een essay op dat ik ter gelegenheid van een veloncongres schreef.

1+1=3 Werken en leren in leerwerkgemeenschappen - Een verkenning in het Voortgezet Onderwijs

Met het oog op de ontwikkeling van een professionele cultuur en de onderwijskwaliteit
wordt vorming van leerwerkgemeenschappen bepleit. Tegelijkertijd zien we praktijken en routines die onvoldoende leiden tot kennisdeling en kennisvergroting, met het resultaat dat leraren het vertrouwen in professionalisering in het licht van de schoolontwikkeling verliezen. De uitdaging is om in het onderwijs een manier van werken te ontwikkelen die bijdraagt aan het leren in of nabij het werk, die het creëren van persoonlijke leerwegen en interpersoonlijke leerprocessen stimuleert, en die het leren in een publieke dienstverleningsorganisatie bevordert. Van isolatie naar verbinding, want de som is meer dan het geheel van de delen: 1+1=3.

KPC collega Emerance Uytendaal en ik maakten een verkenning in het voortgezet onderwijs. Ons ging het om de vraag hoe de wensen van leraren en leidinggevenden in scholen, theoretische inzichten en beleidsadviezen vertaald kunnen worden naar praktische adviezen om nieuwe professionele praktijken in VO-scholen tot ontwikkeling te brengen. Dit met het doel dat leren van leraren onderling, op de werkplek, wordt versterkt en daardoor bijdraagt aan de integrale ontwikkeling van de school.

De onderwijspraktijk bleek weerbarstig. We doen dan ook geen verslag van een successtory. Dat neemt niet weg dat de gezamenlijke zoektocht van KPC Groep
met onderwijsleiders een waardevolle verzameling ervaringen, reflecties, ideeën en
instrumenten heeft opgeleverd. Doe er uw voordeel mee en leer van de problemen van
anderen.

Klik hier om onze publicatie te downloaden.

Conserveren, industrialiseren of coöpereren - over de productie van digitale leermiddelen in het onderwijs

De digitalisering van het onderwijs verloopt moeizaam (Simons, 2002; Kennisnet 2009). Hoe zou dat komen en wat is eraan te doen? Dat zijn de twee vragen die ik in een essay voor Kennisnet beantwoord. Ik gaf dat stuk de titel Conserveren, industrialiseren of collaboreren. [Vanwege de WO-II associaties met collaboreren kies ik bij nader inzien voor coöpereren]
De oorzaak van het probleem zoek ik in de aard van de school. Er zijn scholen die geen goede voedingsbodem hebben voor digitalisering. Omdat ze naar binnen gericht en behoudend zijn of omdat leraren geen eigenaar van het onderwijs kunnen zijn en van buitenaf gestuurd worden.
De oplossing is volgens mij dat méér scholen zich ontwikkelen tot productieve, naar buiten gerichte netwerken. Netwerken die de leraar verleiden tot professionalisering en de productie van digitale leermiddelen. Klik hier voor het essay

Ode aan de frontliniewerker

Frontliniewerkers liggen regelmatig onder vuur. Leraren, politiemensen, verpleegkundigen, ze zouden routinematig prutswerk afleveren, ongrijpbaar zijn en van de werkelijkheid vervreemd. Zelf heb ik aan die klaagzang over frontliniewerkers meegedaan. Tref je me op een slechte dag, dan huil ik nog mee. "Het lerend vermogen van de frontliniewerkers nadert naar nul", roep ik dan. Nu wil ik de frontliniewerker ook eens op een andere manier bezien. Daarom ga ik werken aan een 'Ode aan de frontliniewerker'. Wat zou u erin zetten?

Learning Organisation: The next generation

De kredietcrisis van 2008/2009 maakte op een pijnlijke manier duidelijk dat er een sterke behoefte is aan solide concepten als basis voor humane en duurzame organisaties. Nodig zijn organisaties die hun medewerkers faciliteren in hun denken en ze het recht en de gelegenheid geven zich te uiten. Die medewerkers uitdagen grenzen te overschrijden en nieuwe grenzen te onderzoeken door verbindingen met anderen aan te gaan. Die niet langer uitsluitend door hebzucht gedreven worden en die zich niet richten op korte termijn gewin en bevrijd zijn van overbodige bureaucratische rompslomp. Kortom lerende organisaties die hoop en perspectief bieden voor een betere toekomst. Dit boek is geschreven voor lezers die gefascineerd zijn in een zoektocht naar de identiteit van een lerende organisatie en in manieren waarop organisaties lerend kunnen worden of hun leren kunnen optimaliseren. Het bevat bijdragen van: Daniel Belet (Frankrijk), Rudolph Bolsius en Ton Bruining (Nederland), Richard Dealtry, Andrew Haldane, Jane Mc Kenzie, Hulya Otzel, Christine van Winkelen (Engeland), Ole Hinz (Denemarken), Angela Lacerda Nobre (Portugal) en Ulrich Schweiker (Duitsland).

ISBN 978-90-6755-139-7
Ga voor een gratis download naar de website van van ECLO of van KPC Groep

Workplace learning - boekbespreking

Bij toeval liep ik tegen het recent verschenen boek Workplace
Learning aan. In het kader van de artikelenreeks Leren op de
werkplek besteden we graag aandacht aan deze bundel, die
voortkomt uit een conferentie die de Universiteit van Tilburg
al weer bijna vijf jaar geleden organiseerde. De bundel bevat
een varieteit aan bijdragen van 24 onderzoekers uit acht landen,
die destijds hun onderzoek presenteerden.
Evenals Nijhof & Nieuwenhuis (2008) stellen de samenstellers
vast dat de literatuur over HRD en het denken over leren op
de werkplek gespeend is van empirisch onderzoek. Evenals
Streumer in 2006 en Nijhof & Nieuwenhuis in 2008, willen
Poell & Van Woerkom daar verandering in brengen. Zij steken
in met de volgende drie vragen:
1. Wat zijn recente ontwikkelingen in de kennisbasis van het
‘leren op de werkplek’?
2. Hoe kan ‘leren op de werkplek’ geoperationaliseerd
worden?
3.Wat is de impact van verschillende werkomgevingen op
‘werkplekleren’?

De bundel bevat drie delen, gekoppeld aan deze drie vragen

Klik hier om mijn boekbespreking te downloaden.

De kredietcrisis & lessen van meester Jeroen Bosch

Over zondeval, hebzucht en verdoemenis en over hoop

Het spook van de kredietcrisis waart over de wereld en trekt ook over de lage landen. Analisten en journalisten spannen zich in om de oorzaken te vinden en schuldigen aan te wijzen. Financiële specialisten en politici zoeken naar uitwegen uit de ellende en een perspectief voor de toekomst. Critici wijzen op de samenhang met materialisme en verkwisting en met de minachting voor moeder aarde. Er wordt gewezen op de noodzaak van duurzame oplossingen. Burgers zoals ik zoeken naar hoop.

In het werk van de beroemde Bossche schilder Hieronymus van Aken ‘aka’ Jeroen Bosch, die leefde in de middeleeuwen van ca. 1450 tot 1516 vinden we allegorisch commentaar op de samenleving. Commentaar dat van toepassing was in de late middeleeuwen en dat ook nu, in de nasleep van de kredietcrisis, ook nog op zijn plaats is.

Precies zoals vandaag de dag onderzoeksjournalist Jeroen Smit en onheilsprofeten als journalist Willem Middelkoop wijzen op de corruptie, zelfverheerlijking en graaicultuur in de financiële wereld, legde Jeroen Bosch menselijk gedrag en zwakheden bloot in zijn schilderijen.
Natuurlijk leefde meester Bosch in een andere tijd. Toch zijn er ook parallellen te trekken tussen de late middeleeuwen en nu. Net als vandaag de dag waren politieke en bestuurlijke systemen in verandering. Wij hebben nu te maken met nieuwe verhoudingen binnen Europa en nieuwe verhoudingen tussen Oost en West. In de late middeleeuwen brokkelde het feodale stelsel en daarmee de macht van de adel af. Er was sprake van een toenemende verstedelijking in Europa en van zware economische crises. Waar vandaag de dag spanningen zijn tussen de joods-christelijke wereld en de Islamitische wereld, verdeelde in de late middeleeuwen de Honderdjarige Oorlog de westerse christenheid. Dat had een ongunstige invloed op de economie.

De Hooiwagen triptiek van Jeroen Bosch

Bosch bood niet alleen een commentaar op de toestand in de wereld maar toonde in zijn schilderijen ook hoopvolle perspectieven. In zijn beroemde triptiek ‘De Hooiwagen’, toont hij niet alleen de zondeval, de hebzucht in de middeleeuwen en de dreiging van het laatste oordeel. Hij laat zien dat het niet per se slecht hoeft af te lopen met zondaars en dat er redding is als zij op tijd ‘omzien’, hun zondige leven achter zich laten en de duivel, die helse hond, weerstaan.
Ook in onze tijd worden niet alleen analyses gemaakt van hoe het allemaal mis kon lopen. Er wordt vanuit die analyses ook hoop gegeven. Zo wees ver voor de kredietcrisis van 2008/2009 de Franse politicoloog, econoom en bankier Michel Albert al in 1991 op de gevolgen van het Angelsaksische kapitalisme. In 2010 is zijn alternatief van het Rijnlandse model voor velen een baken van hoop. De Duitse socioloog Ulrich Beck beschrijft het explosiegevaar van onze technologische samenleving en staat een her-ontwerp van de samenleving en de politiek voor. De Hongaars Amerikaanse miljardair en filantroop George Soros, die een vermogen verdiende op de beurs, strijdt tegen het marktfundamentalisme en zijn Open society instituut zet zich in de ontwikkeling van democratische samenlevingen met een verantwoordelijke overheid. In Nederland maakte oud PVDA politicus Willem Vermeend een analyse van de kredietcrisis en wijst op een uitweg via belastingen en investeringen in nieuwe technologie zoals geavanceerde windmolens.

Wat kan kunst nu betekenen voor onze samenleving, voor organisaties en hun klanten en voor individuele medewerkers? In ons dagelijks werk zijn wij gewoon om normen, waarden, ideeën, strategieën, problemen, probleemoplossingen en dilemma’s in woorden uit te drukken. Het is vaak lastig om verder te komen dan cliches en ronkende retoriek. Taal stelt ons niet altijd in staat om de impact van gebeurtenissen, dilemma’s en problemen goed te verwoorden. Kunst kan dan een aanvullende waarde hebben. Kunst kan ons uit de leunstoel van het luie denken halen. Kunst houdt ons een spiegel voor en is op die manier ook het geweten van onze cultuur. Zo spoort onze Bossche meester met zijn drieluik ‘De hooiwagen’ (1516) de kijker aan om op zijn tellen te letten. De hebzuchtigen hebben niet in de gaten dat zij in een schijnparadijs leven en dat zij op weg zijn naar de hel. Het paneel is een pleidooi voor een lerende instelling van overheden, organisaties en burgers. Het is een metafoor voor een indringend leerproces, voor niets ontziende analyses, reflecties en hoopvolle perspectieven. Een pleidooi dat bijna 400 na dato nog actueel is. Vandaag de dag zetten conceptuele kunstenaars zoals Marco Evarisstti en Orlan hun publiek op een provocatieve manier aan tot denken.

Ton Bruining
2010

KPC Groep is een adviesorganisatie met een rijke historie. Zij heeft zich bewezen het gebied van concept- en organisatieontwikkeling, projectontwikkeling en –ondersteuning en personeelsontwikkeling.

Dr. Ton Bruining is als senior adviseur werkzaam voor KPC
Groep in ‘'s-Hertogenbosch. Hij is initiatiefnemer van “Kunst mest voor organisaties”. In zijn onderzoek, in zijn advieswerk en in zijn leven weet hij zich geïnspireerd door beeldende kunst, architectuur, cinema, theater en literatuur.

Literatuur
Albert, M. (1991) Capitalisme contre capitalisme. Paris: Editions du seuil.
Beck, U. (1997) De wereld als risicomaatschappij. Amsterdam: De Balie
Boon, M. & P. H. Steenhuis (2009) Kunst in ander perspectief. Rotterdam: Lemniscaat
Bruining, T. (2011) The credit crunch and art - hope and despair (in production)
Bruining, T. (2008) Kunst mest voor organisaties. ’s-Hertogenbosch: Mathesis (2008)
Bruyn, E. de (2001) De vergeten beeldentaal van Jheronimus Bosch. Leeseditie van het gelijknamige proefschrift. ’s-Hertogenbosch: Adr. Heinen.
Soros, G. (2009) The Crash of 2008 and What it Means: The New Paradigm for Financial Markets. Public affairs Publishers
Vorst, R. van der (2009) Hoop. Amsterdam: Nieuw Amsterdam
Vermeend, W. (2009) De kredietcrisis en hoe we er sterker uit kunnen komen. Amsterdam: Lebowski.

Brainstorm concerning a future for Scryption/Npuntnul

Op 3 januari 2011 heb ik een brainstorm mogen begeleiden voor het Scryption. Scryption was tot en met 9 januari het museum voor schriftelijke communicatie en sociale media in Tilburg. Het beleid van de gemeente Tilburg is erop gericht om het museum te sluiten. Gangmakers van dit beleid, zoals GroenLinks en de Tilburgse ambtenarij, weigeren constructief mee te denken over een toekomst voor Scryption, dat zich de afgelopen jaren ontwikkelde als een inspirerende broedplaats voor experts op het terrein van media, voor young professionals, voor studenten van de universiteit en van het hoger en middelbaar beroepsonderwijs, en voor leerlingen uit het VO en PO. Bizarre bijkomstigheid is dat juist nu het Scryption is genomineerd voor een Europese innovatie prijs, de "Micheletti award", voor innovatief technologisch museum. Stichting Scryption laat het er niet bij zitten, denkt na over de toekomst en gaat door als npuntnul. Lees hier de resultaten van de brainstorm. Ga voor meer inormatie naar www.scryption.nl of mail met j.otten@scryption.nl

On January 3, 2011 I had the honour to facilitate a brainstorm concerning a future for Scryption/Npuntnul. Until january 9 2011 Scryption was a museum for written communication and social media. The policy of the city of Tilburg is aimed at the closure of the museum. Pacesetters for this policy, such as 'GroenLinks' and local civil servants, refuse to engage in a constructive dialogue concerning a future for Scryption, that in recent years developed as an inspiring breeding space for experts in the field of media, for young professionals, university students and students in higher and secondary vocational education and also for pupils in primary and secondary education. Bizarre side effect is that right now Scryption is nominated for an European innovation award, the "Micheletti Award" for innovative technological museum. Foundation Scryption is not giving up, focusses on the future and continues as "n.0". Read the results of a brainstorm with the Micheletti foundation here. For more information go to www.scryption.nl or mail j.otten@scryption.nl

Het vergeten hoofdstuk van de veranderkunde

Samen met kompaan Joep Schrijvers heb ik in 2003 een serie van twee artikelen gemaakt, waarin we partij kozen voor de dwarsliggers bij veranderingen in organisaties. Niet voor de rancuneuze of rabiate dwarsliggers, maar voor de dwarsliggers die op goede gronden en met doordachte argumenten bezwaar maakt tegen een verandering. Dwarsliggers die weloverwogen problemen aan de kaak stellen en die daarbij ook ethische afwegingen maken. Als gouden strategie presenteerden wij dwarsliggen in dialoog, maar als dat niet helpt kon er volgens ons ook nog een keuze gemaakt worden voor een blauwe strategie (bureacuratische obstructie) een rode strategie (politieke actie) een pimpelpaarse strategie (ridiculiseren) of een witte strategie (desertie). "Tongue in cheek" gebruikten wij het kleurendenken bij leren en veranderen van Leon de Caluwé.

Destijds in 2003 hebben wij het normatieve aspect niet uitgewerkt. Op dit moment is dat weer actueel. In de reeks over normatieve professonaliteit voor Opleiding & Ontwikkeling wil ik opnieuw verder gaan met dwarsliggen bij verandering. Dit keer wil ik de normatieve paragraaf wel uitwerken. Het toeval wil dat Leon de Caluwe nu net weer een boek uit heeft over Mensen veranderen.

Normatieve professionaliteit Opmaat voor een artikelenreeks in O&O

Onderzoeksjournalisten als Jeroen Smit ontmaskeren bestuurders als querulanten, egotrippers en graaiers. Organisatieadviseur Jaap Peters maakt duidelijk dat organisaties gezien kunnen worden als intensieve menshouderijen. Professionals staan onder druk en ze knokken terug. In de krant worden felle debatten gevoerd en er verschijnen bundels met ronkende titels als Beroepszeer en Beroepstrots. Bij de handel en wandel van de interne en externe adviseur worden kritische vragen gesteld. Antwoorden worden gezocht in corporate governance, menswaardig organiseren en gedeeld eigenaarschap, in vormen van normatieve professionaliteit. Welke bijdrage kan de HRD professie leveren aan het ontwikkelen van normatieve professionaliteit?