Zeven hoofdzonden, een serie overpeinzingen. (7) Hebzucht

Hebzucht

Hebzucht is de laatste van de zeven hoofdzonden waarvan ik beschuldigd zou kunnen worden. Al ziet niet iedereen hebzucht als een zonde. In de film Wall Street houdt Gordon Gekko, corporate raider – iemand die bedrijven overneemt en in stukjes verkoopt – een ook in het echte leven veel geciteerde speech, Greed is good. “The point is, ladies and gentleman, that 'greed' — for lack of a better word — is good. Greed is right. Greed works. Greed clarifies, cuts through, and captures the essence of the evolutionary spirit. Greed, in all of its forms — greed for life, for money, for love, knowledge — has marked the upward surge of mankind. And greed — you mark my words — will not only save Teldar Paper, but that other malfunctioning corporation called the USA.

Nu ga ik hebzucht niet goedpraten. Ook al stelde de econoom Adam Smith dat indien mensen vrij zijn om hun eigen belangen na te streven, in tegenstelling tot een door een overheid opgelegde norm, zij ervoor zorgen dat inefficiënties verdwijnen en productiemiddelen worden ingezet waar ze het meeste opleveren.
De eerlijkheid gebiedt me te zeggen dat ik me ook hebzuchtig gedraag. In vergaderingen erger ik me aan collega’s die steeds credits opeisen en zichzelf op de borst slaan, ... maar ik doe het ook. Bij mijzelf zie ik een mechanisme waarin ik aan landjepik doe, waarin ik probeer een aandeel op te eisen van de beantwoording van een klantvraag en van een kennisgebied. Los van het effect dat dit heeft op het beeld dat mensen van je hebben en op de processen die je frustreert, put het overal bovenop zitten, het intellectueel gegraai, je ongelofelijk uit.

Fragment uit: Lied van de Hebzucht
(…)
Ik ben de schout, de wijze,
Waarop eenieder bouwt.
Mijn deugden moet men prijzen,
Ik ben van oersterk hout -
Een baken in ’t gewoel,
Een ziende in de poel -
Maar geef mij één dukaat
En weg mijn ambtsgewaad.
(…)

Uit: De zeven zonden van Camera Trajectina. Tekst: Gerrit Komrij

Centraal thema in Jeroen Bosch' drieluik De Hooiwagen is hebzucht. De Bossche meester verbeeldde 500 jaar geleden al een graaicultuur.

Om het hooi op de rijkelijk beladen wagen die te zien is op het middenpaneel wordt flink gestreden, terwijl duivels de kar van links uit het paradijs naar rechts richting hel trekken. De hebzucht leidt tot allerlei ellende, zoals ruzie en zelfs moord, getuige de dode man midden op de voorgrond. Helemaal vooraan in het midden wordt een kwakzalver getoond. Het hooi dat uit zijn zak steekt geeft aan dat hij kennelijk goed verdiende. Dat geldt ook voor de dikke monnik rechts, die zichtbaar teveel aandacht heeft gehad voor wereldse geneugten.

Laat ik een les leren uit een uitspraak van Socrates: ‘Wie rijk wil zijn, moet niet zijn vermogen vermeerderen maar zijn hebzucht verminderen.’ Dat betekent dat ik niet alleen moet consuminderen, maar vooral ook mijn egodingetjes los mag laten. Het zou zo maar kunnen dat ik in dat loslaten daarvan meer aandacht krijg voor mezelf en dat ik daardoor zelf, spiritueel, rijker word.

Dit is de laatste overpeinzing in een serie van zeven overpeinzingen over mijn hoofdzonden.

Bijzonder leiderschapsprogramma geïnspireerd door het werk van Jeroen Bosch
Vanuit KPC Groep maak ik samen met collega Tom Koot een bijzonder leiderschapsprogramma, Leiderschap is meesterschap. Lessen van Jeroen Bosch. Reflectie op je zonden en deugden om van daaruit je leiderschap te ontwikkelen is de leidraad van het programma.
Op 29 maart bieden we een programma van één dag aan. Aansluitend op dit programma is het mogelijk om verdiepende modules te volgen.