Zeven deugden
Laat ik beginnen met te verklaren dat ik praktiserend humanist ben en geloof in de kracht van mensen. Dat leidt bij mij tot liefde voor de wereld om me heen. Liefde voor de natuur en daarmee verbonden een, zoals Peter Derkx het stelt, 'liefde voor specifieke, unieke, kwetsbare en onvervangbare personen'. Uit geloof in de kracht van mensen en liefde voor de wereld om mij heen, om ons heen, put ik hoop. De hoop dat we samen kunnen leren.
Dat betekent volgens mij niet dat alles als vanzelf goed komt. Laten we waken voor passiviteit. We zullen elkaar moeten opzoeken om samen de vier kardinale deugden uit te oefenen. Deze deugdenethiek stelt ons in alle situaties de vraag: Wat moeten we onder ogen zien (prudentia)? Wat moeten we doen om iedereen recht te doen (justitia)? Wat moeten we los durven laten (temperantia)? En: Welke moed moeten we opbrengen (fortitudo)?.
De reflectiviteit, empathie, moed, tolerantie en verantwoordelijkheid die de deugden voort kunnen brengen zijn broodnodig in de pluralistische samenleving die we samen vormen. De nadruk ligt wat mij betreft op het samen doen, op het wij, omdat in mijn visie en in mijn ervaring de deugden net zo min als zonden persoonlijk zijn. Ze worden door de context bepaald. Je wordt jezelf in relatie tot anderen. En ook een goed mens wordt je in relatie tot anderen
Tot slot wil ik graag terugkeren naar het drieluik De Hooiwagen van Jeroen Bosch, dat ik in mijn overpeinzing over hebzucht besprak. In De Hooiwagen verbeeldt Jeroen Bosch de mensheid die in allerlei zonden vervalt en daardoor op weg is van het paradijs naar de hel. Wanneer De Hooiwagen gesloten wordt, zien we het beeld van De Marskramer. In de uitleg van Eric De Bruyn staat De Marskramer voor hoop. Met marskramer bevindt zich op een kronkelig pad, dat staat voor de levensweg. Hij draagt de last van zijn zonden op zijn rug. Met zijn zijn staf die zijn geloof verbeeldt weert de marskramer een kwade hond af, waarin de duivel gezien kan worden. Links en rechts van het pad vervallen mensen nog steeds in zonden, maar de marskramer vervolgt zijn weg, die vol verleidingen en gevaren is. Hij blikt om en overziet zijn levensweg. Hij reflecteert zou je tegenwoordig zeggen.
In 2011 publiceerde ik op dit blog een kort essay De kredietcrisis & lessen van meester Jeroen Bosch. Over zondeval, hebzucht en verdoemenis en over hoop waarin ik De Hooiwagen bespreek als metafoor voor de graaicultuur en waarin ik uitleg dat er wat mij betreft hoop is.
Vanuit KPC Groep maak ik samen met collega Tom Koot een bijzonder leiderschapsprogramma, Leiderschap is meesterschap. Lessen van Jeroen Bosch. Reflectie op je zonden en deugden om van daaruit je leiderschap te ontwikkelen is de leidraad van het programma.
Op 29 maart bieden we een programma van één dag aan. Aansluitend op dit programma is het mogelijk om verdiepende modules te volgen.
Bronnen
Bruyn, Eric de (2001) De vergeten beeldentaal van Jheronimus Bosch, 's-Hertogenbosch: Heinen
Derkx, P. (2011 ) Humanisme, zinvol leven en nooit meer ‘ouder worden’ Brussel: VUB Press
Geen opmerkingen:
Een reactie posten